♥ فلاونوئید ها و کارکرد مغز ♥

واژه فلاونوئید، نامي ‌تلفیقی برای رنگدانه‌های گیاهی است که مترادف کرومون به معنای رنگ مي‌باشد. این ترکیبات پلی‌فنولی تقریبا در تمام میوه‌ها و سبزي‌ها، دانه‌ها و نوشیدنی‌هایی نظیر چای و قهوه به وفور یافت مي‌شوند. فلاونوئید‌ها دارای اثرات قوی آنتی‌اکسیدانی و ضد‌التهابی هستند که سبب کند شدن فرآیند کاهش توانایی بدن در اثر افزایش سن مي‌شوند. مصرف مواد غذایی غنی از ترکیبات پلی‌فنل از جمله فلاونوئید‌ها تاثیر بسزایی در حفظ کارایی مغز، بهبود حافظه و افزایش توانایی یادگیری دارد، از طرفی با بهبود سیگنال‌دهی عصبی در شکل‌گیری حافظه نیز نقش دارد. این ترکیبات برای اولین بار در سال ١٩٣٠ توسط دانشمند مجارستانی بنام «آلبرت فون زنت گیورگی» شناسایی و معرفی شدند. پس از آن شناسایی فلاونوئیدها در مواد غذایی مختلف رواج یافت. در گذشته تصور مي‌شد که فلاونوئید‌ها ویتامین هستند، به همین دلیل اسامي‌ ویتامین P و ویتامین C2 به آنها اطلاق شد. در حال حاضر بیش از ٤٠٠٠ واریته از فلاونوئیدها شناسایی شده است که بسیاری از آنها مسئول رنگ جذاب گل‌ها، میوه‌ها و برگ‌ها مي‌باشند. فلاونوئیدها بر اساس ساختار مولکولی آنها به شش گروه تقسیم مي‌شوند. محتوای فلاونوئیدی غذاهای مختلف به تفکیک گروه‌های اصلی فلاونوئیدها در جدول پايان مقاله آمده است.

رادیکال های آزاد تولید شده در نتيجه مصرف مقادیر بالای اکسیژن توسط مغز، سبب وارد آمدن آسیب های برگشت ناپذیر به سلول های مغزی در طی زمان میشوند. بر اثر آزاد شدن رادیکالهای آزاد و گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن، لیپیدها، پروتئین ها و اسید های نوکلوئیک دچار آسیب اکسیداتیو می شوند، در نتیجه مرگ برنامه ریزی شده سلول تغییر یافته و عملکرد مغز کاهش پيدا ميکند.

با توجه به این که سلول های مغز قابل جایگزین شدن با سلول های جدید نیستند، بر اثر آسیبهای وارده عملکرد مغز با گذشت زمان کاهش می یابد. از جمله استراتژهای مهم در حفظ سلامت مغزی، شناسایی ترکیبات غذایی با خاصیت حفاظت کننده از سلول های عصبی است. از جمله این مواد غذایی می توان به فلاونوئیدها اشاره نمود که تقریبا در تمام میوه ها و سبزی ها، دانه ها و نیز نوشیدنیهایی نظیر چای و قهوه به وفور یافت می شود.

فلاونوئیدها دارای اثرات قوی آنتی اکسیدانی و ضد التهابی هستند که سبب کند شدن فرایند کاهش توانایی مغز بر اثر افزایش سن می شوند. فلاونوئید ها سبب بهبود خون رسانی به مغز شده و در افزایش حافظه و توان یادگیری نقش مؤثری دارند. از مکانیسم های احتمالی اثرات فلاونوئیدها در کارکرد مغزی، فرایند های موثر در بقای سلول، تمایز و شکل گیری حافظه میباشد. مکانیسم عملکرد این ترکیبات در مغز متفاوت است. برخی مشابه استروژن عمل می کنند و گروهی از طریق سیگنال دهی عصبی در کنترل مکانیسم های مورفولوژیک موثر در شکل گیری حافظه نقش دارند و از این طریق با فعال کردن آنزیم های موثر در مسیرهای مذکور بر افزایش حافظه و توان یادگیری موثر هستند.

♥ محتوای فلاونوئیدی غذاهای مختلف به تفکیک گروه‌های اصلی ♥

♥ منابع غذایی متداول زیرگروه فلاونوئیدها
♥ ــ آنتوسیانیدین‌ها : خانواده توت‌ها به رنگ قرمز، آبی و بنفش، انگور قرمز و بنفش
♥ ــ فلاوانول‌ها : چای (بویژه چای سبز، چای سفید و چای اولانگ)، انگور، توت‌ها، شکلات و سیب
♥ ــ فلاونول‌ها: مرکبات از قبیل پرتقال، گریپ فروت و لیمو و آبمیوه‌های تازه
♥ ــ فلاونول‌ها : پیاز زرد، پیازچه، کلم پیچ، کلم بروکلی، توت‌ها و سیب
♥ ــ فلاون‌ها : جعفری، کرفس، آویشن و فلفل‌های تند
♥ ــ ایزوفلاون‌ها : دانه‌ها و محصولات سویا، حبوبات